KOAH Nedir, Nelere Dikkat Edilmelidir?

KOAH Nedir?

KOAH, “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı”nın baş harflerinden kısaltılarak oluşturulmuş bir akciğer hastalığıdır. “Kronik” kelimesi, uzun süredir devam eden anlamındadır. “Obstrüktif” kelimesi, tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta bronşların tıkanıklığını betimlemek için kullanılır. Bu bilgiler ışığında, KOAH, bronşlarda uzun süreli tıkanıklığa sebep olan bir hastalık olarak tanımlanabilir.

40 yaş üzerinde, Dünya nüfusunun yaklaşık %10-15’i KOAH hastasıdır. Ülkemizde ise, yaklaşık 4 milyon KOAH hastası olduğu tahmin edilmektedir. KOAH, sinsi ilerleyen bir hastalık olduğu için genellikle ilerleyen evrelerde teşhis edilebilmektedir.

Hastalığın en önemli nedeni sigara bağımlılığıdır. KOAH yaklaşık 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içmiş olan bireylerde ortaya çıkmaktadır. Günde bir paketten daha fazla sigara içildiği durumlarda, bu zaman dilimi daha da kısalır. Hastalık, genellikle 40 yaşından sonra belirtiler vermeye başlar. KOAH tanısı koyulan hastaların büyük bir bölümü sigara içen veya uzun süreler boyunca sigara içmiş ve sonrasında bırakabilmiş kişilerdir. Akciğerler, KOAH sonucu erken yaşlanır ve bozulur. KOAH teşhisi konulan bir hastada, sigarayı bıraktıktan sonra dahi bozuklukların tamamen ortadan kaybolması zor bir süreçtir. Ancak, sigaranın bırakılması ile hastalığın ilerlemesinin önüne geçilmiş olunur. Öte yandan, sigara bırakılmadığı takdirde hastalık çok hızlı ilerleyecektir. KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar, temelde hastaların nefes darlığı şikayetlerini azaltmak için kullanılır. Bu ilaçların, hastalığı ortadan kaldırmak gibi bir etkisi olmayacaktır. Bu doğtultuda da, KOAH tedavisinin temelini sigarayı bırakmak oluşturmaktadır.

KOAH Belirtileri Nelerdir?

• Geçmişte veya şimdi sigara veya diğer tütün ürünü bağımlığı varsa,
• Geçmişte veya şimdi tozlu ortamda çalışma,
• Isınmak ve yemek pişirmek amacıyla organik yakıtların (tezek, odun, kömür, çalı, çırpı, vb.) kullanılması,
• Başladığında az 2-3 ay süren ve tekrarlayan öksürük ve balgam çıkarma,
• Yürürken, merdiven çıkarken, iş yaparken veya herhangi bir hareket halindeyken çabuk yorulma, nefes daralması,
• Kış aylarında ve özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde; gribal enfeksiyonlar sonrası şikayetlerde artış varsa,

40 yaş ve üzeri yaş grubunda iseniz ve bu maddeler sizin için geçerli ise, KOAH açısından değerlendirilmek üzere bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve soluk testi yaptırmalısınız.

KOAH, nefes darlığının şiddetine göre 4 gruba ayrılır;

• Hafif KOAH: Ağır iş yapıldığında veya hızlı yürüme/merdiven çıkma esnasında “bazen” nefes darlığı hissedilir.
• Orta KOAH: Ağır iş yapıldığında veya hızlı yürüme/merdiven çıkma esnasında “çoğunlukla” nefes darlığı hissedilir. Bazen, günlük işler yapılırken de nefes darlığı hissedilebilir.
• Ağır KOAH: Günlük işler yapılırken “çoğunlukla” nefes darlığı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkarken oldukça zorlanılır. Geceleri, nefes darlığı şikayeti ile uyku düzeninde bozulmalar görülür.
• Çok ağır KOAH: Otururken dahi nefes darlığı hissedilir. Yürümek bile zorlaşır. Çalışılamaz ve işe gidilemez.

Hastalığın ilerleyen dönemlerinde kan ve organlardaki oksijen miktarı oldukça azalacağı için aşağıdaki rahatsızlıklar da belirebilir;

• Aşırı terleme
• Ellerde titreme
• Dilde, dudaklarda morarma
• Şiddetli baş ağrısı
• Çarpıntı hali
• Asabiyet
• Gündüzleri uyuklama hali, geceleri uykusuzluk çekme
• Unutkanlık, dikkatsizlik ve konsantrasyon bozukluğu
• Halsizlik ve yorgunluk
• Kilo kaybı
• Mide rahatsızlıkları, şişkinlik, hazımsızlık ve kabızlık
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi

KOAH Tanısı Nasıl Konulur?

KOAH ilerleyici ve geriye dönüşü olmayan bir hastalık olduğu için, ne kadar erken teşhis edilir ve ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastalık o kadar az rahatsızlığa neden olacaktır. Ne yazık ki, KOAH’lı hastalar ilk teşhis edildikleri anda genellikle akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş oluyorlar. Bunun nedeni öksürük, balgam ve nefes darlığı şikâyetlerini ihmal etmeleridir. Hastalığın hafif dönemde iken teşhis edilmesi ile tedavi kolaylaşacak, hastalar tedaviden daha çok yararlanacak ve  hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olacaktır.

Hastalığın tanısı ve takibinde spirometri testi ile solunum fonksiyonlarının ölçümü yapılır. KOAH erken teşhisi için sigara içen ve 40 yaşını aşmış herkes yılda bir kez solunum testi yaptırmalıdır. Uzun süredir öksürük, balgam ve en önemlisi nefes darlığı şikâyetleri olan sigara içicilerde KOAH riski çok yüksektir. Bu kişilerin en kısa sürede solunum testi yaptırmaları gerekir.

Solunum testi ile hem KOAH teşhisi konur hem de hastalığın şiddeti belirlenir. KOAH tedavisi hastalığın şiddetine göre planlanacaktır.

KOAH Nasıl Tedavi Edilebilir?

KOAH tedavisinde başarılı olabilmek için uyulması gereken aşağıdaki gibi bir takım kurallar vardır;

• KOAH tedavisinin temelini sigarayı bırakmak oluşturur.
• Tozlu ve hava kalitesinin düşük olduğu ortamlarda bulunmamak/çalışmamak.
• Düzenli ilaç tedavisini dikkatle uygulamak.
• Oksijen tedavisi ile desteklemek.
• Pulmoner rehabilitasyon yani solunum fizyoterapisi uygulaması. Bu uygulama, kronik solunum hastalarının fiziksel, duygusal durumlarını düzeltmeyi ve sağlıklarını geliştirici davranışları uygulatmayı hedefler ve hastaya özel olarak belirlenen egzersiz eğitimi, eğitim ve davranış değişikliği geliştirme gibi tedavi yöntemlerini içerebilir.

KOAH Tedavisine Yardımcı Tedbirler

• Düzenli egzersiz yapılmalıdır. Sürekli oturma hali ve egzersizden kaçınmak kasları güçsüzleştireceği gibi, nefes darlığını da arttıracaktır.
• Ağır iş ve egzersizlerden kaçınılmalıdır.
• Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu ortamlarda dışarı çıkmamaya özen gösterilmelidir.
• Kilolu hastaların şikayetleri daha fazla olacağı için, kilo kontrolü yapılmalıdır.
• Sık sık ve az az yeme alışkanlığı kazanılmalıdır.
• Nefes darlığını tetiklememek için, beslenme olarak, çorba, sulu sebze yemekleri gibi sıvı gıdalar tercih edilmeli, bol sıvı alınmalıdır.
• Sindirim şikayetlerine neden olabilecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Her yıl grip aşısı yaptırılması faydalı olacaktır. Soğuk algınlığı hastalığın seyrini kötüleştirebileceği için hastaların kendilerini korumaları gerekir.