Hayatı Şekillendiren İlk 1000 Gün

Doğum öncesi bakımı; gebeliğin belirlenmesinden doğuma kadar geçen 38-40 hafta süre içinde annenin düzenli kontrollerinin yapılmasıdır. Annenin gebelikte sağlıklı olması ve sağlıklı bebek doğurması bu takiplerle mümkündür. Bu kontrollerde olabilecek sağlık sorunları erkenden belirlenebilir, gerekli önlemler zamanında alınabilir, doğumun doğru zamanda ve en iyi koşullarda yapılması sağlanır.

Anne adayı gebelik öncesi, içinde bulunduğu koşullar ve taşıdığı risklerle birlikte değerlendirilmelidir.

Anne Karnında Bebek Kaybını Arttıran Gebelik Riskleri

Öyküde: Sık doğum aralığı, 20 yaş altı 35 yaş üstü doğum, kronik idrar yolu enfeksiyonu ve hastalığı, sistemik hastalıklar, yüksek tansiyon, düşük doğum ağırlıklı bebek doğumu, kısa boy (150cm küçük)

Gebelikte: Kilo almama, çoğul gebelik, gebelik zehirlenmesi, vajinal kanama, idrar yolu enfeksiyon tekrarı, rahim ağzı yetmezlik, bebeğin suyunun fazlalığı, erken doğum, kansızlık, erken su gelmesi, damar iltihabı.

“Fetal orijinler” hipotezine göre anne karnında bebek beslenmesi ve hormonal durum değişiklikleri yapı, fizyoloji ve metabolizmayı kalıcı olarak değiştiren gelişimsel adaptasyonlara neden olmakta ve bu adaptasyonlar kişileri erişkin hayattaki kalp-damar, metabolik ve hormonal hastalıklara yatkın hale getirmektedir. “Barker hipotezi” olarak da bilinen bu hipotez esas olarak Barker ve arkadaşlarının gözlemleri sonucunda ortaya çıkmıştır.

İngiltere’de XX. yüzyıl başlarında bebek ölümünün yüksek olarak saptandığı bir bölgede birkaç on yıl sonra koroner kalp hastalığından ölüm oranında artış olduğu görülmüştür. Geriye dönük olarak incelenen kayıtlarda en sık bebek ölüm nedeninin düşük doğum ağırlığı olup, hayatta kalabilen bebeklerde erişkin dönemde koroner kalp hastalığı riskinin artabileceği hipotezi ileri sürülmüştür.

Anne karnındaki hayatta gelişimin kritik olduğu dönemdeki uyarılar kalıcı ve uzun dönem etkilere yol açmakta ve bu durum programlama olarak ifade edilmektedir. Fetal programlamada; fetal beslenme, kortizon, genetik ve epigenetik bağlantılar, nesiller arasındaki etkiler, gebelik öncesi olaylar önemli rol oynamaktadır.

Gebelikteki olumsuz olaylar sadece o çocuğu değil, daha sonraki nesilleri de etkilemektedir. Annenin doğum ağırlığı çocuğun doğum ağırlığını belirlemede önemli bir faktördür. Özellikle beslenmesi yetersiz olan bir annede rahmin hormonal çevresinin fetusun üreme organlarının gelişimi etkilediği düşünülmektedir. Doğduğunda küçük olan annelerin rahim boyutları da küçük olmakta ve rahim büyüklüğü azaldıkça fetusun büyümesini kısıtlayan vücut baskı artmaktadır.

Gebelikte Hipertansiyon, Diabetes Mellitus, Tiroid problemleri, annede kalp damar hastalıkları, hematolojik problemler iyi bir şekilde takip ve tedavi edilmediği takdirde bebek üzerinde de kalıcı etkiler bırakmaktadır. Ayrıca gebelikte ilaç kullanımı, alkol, sigara kullanımı da önemlidir.

Doğum şekli gebeliğin durumuna bağlıdır ancak mümkün olduğunca normal doğum önerilmektedir. Doğum öncesi ve sonrasında olanların kişinin tüm hayatı üzerinde etkisi vardır. Hatta bazı etkiler genetik düzeyde olup sonraki nesillere aktarılır. Vücudun hakim mikropları, bağışıklık sistemini ve bazı hastalıklara (kanser, diyabet, şizofreni vb.) yatkınlığı belirlemede rol oynar ve temeli doğduktan hemen sonra maruz kalınan mikroplar ile atılır ve tüm hayat boyunca bu temel ile şekillenir.

Yani doğarken annenin doğum yollarından alınan ya da nerde doğulduğuna bağlı olarak ev ya da hastanede hakim olan mikroplar bu temeli oluşturur. Yapılan çalışmalar kendiliğinden doğum başladıktan sonra yapılan sezaryen ve vajinal doğum arasında bu anlamda bir fark bulunmamıştır. Doğumun bir problem olmadığı sürece kendiliğinden başlamasına izin vermek ve anne mikropları ile karşılaşmasını sağlamak gelecekte bebeğin sağlığı açısından önemlidir

Doğumda göbek kordonu geç kesildiğinde; bebekte:

• Beyin kanamasının (her derecesi) daha az geliştiği,
• Tansiyonları daha düzenli seyrettiği,
• Kan alma ihtiyaçları daha az olduğu,
• Ağır barsak hastalığı (NEK) daha az bulunduğu gösterilmektedir.

Tüm bu nedenlerde, göbek kordonunda bulunan kanın bebeğe geçmesine izin vermek gereklidir.

Memeli nöroloji bilimine göre erken ten tene temas temel biyolojik ihtiyaçların tamamlanmasını sağlar. Bu temas bebeğin gelecek psikolojisi ve davranışlarının şekillenmesinde hassas bir periyodu temsil edebilir.

• Ten Tene Temas’ın emzirme süresini arttırdığı,
• Erken doğan bebeklerde erken Ten Tene Temas ile daha iyi solunum sağlandığı
• Erken doğan bebeklerde erken Ten Tene Temas ile doğumdan sonraki 75-90 dakikada kan şekeri değerinin önemli derecede yüksek olduğu gözlenmiştir.

Sonuç olarak Anne ve bebek bir bütündür. Her ikisinin de sağlıklı ve mutlu olabilmesi için ciddi ve nitelikli izlenimlerin devamlılığı gereklidir.

Bu içerik, Grup Florence Nightingale Hastaneleri Çocuk Sağlığı Tıbbı Bölümü tarafından hazırlanmıştır.