ALERJİK RİNİT

Burun akıntısı kaşıntısı ve tıkanıklık şikayetleri sık tekrarlıyorsa ve bir saatten uzun süre devam ediyorsa bu duruma “rinit” denir eğer bu şikayetlerin ortaya çıkmasına alerji yol açıyorsa “alerjik rinit” denir. Alerjik rinit halk arasında saman nezlesi veya alerjik nezle olarak da bilinir burun akıntısı kaşıntısı tıkanıklık, hapşırma ve geniz akıntısı ile görülür. Alerjik rinit (saman nezlesi), birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yetişkinlerde en sık görülen alerjik solunum yolu hastalığıdır. Dünyada birçok ülkede farklı oranlarda karşımıza çıkan alerjik rinit Türkiye’de ortalama olarak % 10 ile % 20 arasında bölgesel olarak değişmekle birlikte her 5 yetişkinden birinde görülmektedir.

Alerjik rinit ev tozu kedi köpek küf veya polen gibi alerjen dediğimiz alerjiye yol açan maddelerin burun içinde yapmış olduğu harabiyete bağlı olarak oluşur. Alerjik rinit genelde Alerjik konjonktivit (göz nezlesi), Alerjik sinüzit veya astımla birliktelik gösterir.

Alerjik rinit genellikle Mevsimsel veya yıl boyu olarak iki şekilde görülür Mevsimsel alerjik rinit belirtileri ilkbahar, yaz ve sonbaharın erken dönemlerinde ortaya çıkabilir. Genellikle çimen, ağaç ve yabani otlar ve küf mantarlarına bağlı olarak gelişir.

Yıl boyu süren alerjik rinitte belirtiler yıl boyu devam eder ve genellikle toz akarları, evcil hayvan kıl veya tüyleri, hamamböceği ve ev içinde olan küfe bağlı olarak oluşur. Bazen altta yatan gıda alerjileri de nadiren uzun süreli burun şikayetlerine neden olabilir.

ALERJİK RİNİT BELİRTİLERİ NELERDİR ?

Alerjik rinit belirtileri olarak en sık
Burun akıntısı ,kaşıntısı, tıkanıklığı ve hapşırma görülür.
Bunlar dışında

• Geniz akıntısı özellikle hastalar tarafından geçmeyen boğazın arkasında balgam olarak söylenir.
• Öksürük uzun yıllar devam eden hastalarda geniz akıntısı ile birlikte zamanla ortaya çıkar
• Yorgunluk devamlı uyku düzeni bozulan hastalarda en önemli şikayetlerdendir.
• Burun kanaması burunda oluşan harabiyetin neticesinde görülebilir.
• Öğrenme güçlüğü konsantrasyon bozukluğu özellikle çocukluk yıllarında daha fazla karşımıza çıkar
• Gözde sulanma, kaşınma ve konjunktivit alerjinin göz ve göz çevresinde verdiği zarara bağlı gelişir.
• Sık sinüzit solunum yolunda alerjik rinit ile birlikte sinüslerde oluşan hasara bağlıdır
• Ağız kokusu devamlı özellikle geceleri ağızdan nefes alan hastalarda geniz akıntısı ile birlikte görülür
• İşitmede azalma alerjinin kulak üzerinde yaptığı hasara bağlı olarak alerjik rinit ile birlikte görülür.
• Tat ve koku alma bozukluğu burun tıkanıklığı ile birlikte görülür.
• Boğazda kaşıntı ve sık tekrarlayan farenjitler yine ağızdan nefes almaya bağlı gelişir.
• Diş çürümesi çocukluk yıllarında olduğu gibi yetişkinlerde de ağızdan nefes almaya bağlı olarak daha fazla görülür.
• Nefes darlığı ve hırıltı alerjik rinitin alt hava solunum yollarını etkilemesine bağlı olarak astım şikayetleri başladığını gösterir.
• Horlama özellikle geceleri ağızdan nefes alan hastalarda sık rastlanılan şikayetlerden biridir. İlerleyen yıllarda uykuda nefes durması ile karşımıza çıkabilir.

ALERJİK RİNİT ÖĞRENME VE KONSANTRASYONU ETKİLER

Özellikle polen alerjisi olan hastaların bahar geldiğinde şikayetleri her sene giderek artan bir şekilde tekrarlar ve 1 ay olan şikayetleri zamanla yıl boyu olmaya başlar.

ALERJİK RİNİT ÖNEMLİ BİR HASTALIK MI?

Alerjik rinit hastaların hem sağlık hem de sosyal yaşantısını etkileyip hayat kalitesini bozan ciddi bir sağlık sorunudur. Alerjik rinit sadece burun akıntısı kaşıntısı tıkanıklık ve hapşırma şeklinde kalmaz ileri yıllarda astım alerjik sinüzit, otit, uyku apne gibi diğer sağlık sorunlarını beraberinde getirir.

ALERJİK RİNİT İLE BİRLİKTE OLAN HASTALIKLAR NELERDİR?

Alerjik rinitile birlikte gözlerde kaşıntı, alerjik konjuktivit görülebilir. Ayrıca tekrarlayan sinüzitlere, burun etine veya nazal polip oluşumuna yol açabilir, sık tekrarlayan orta kulak iltihaplarına bağlı duyma kusuru ayrıca uyku apne ve astım gibi başka hastalıklara yol açabilir. Alerjik rinit şikayetlerinin yanına zamanla diğer organlarda oluşan hasarlara bağlı şikayetler eklenir.

Alerjik şikayetler birçok organı etkilediği için alerjik kişilerde gastroözofageal reflü ve sindirim sistemi şikayetleri daha fazla görülür. Uyku kalitesini bozduğu için ileri yıllarda uyku apneye yol açıp uykuda nefes durması sonrası beyinde ve diğer organlarda hipoksi gelişip hipertansiyon veya kalp damar hastalıklarına yol açabilir.

Alerjik rinit burunda kaşıntı tıkanıklık akıntısı ve hapşırma şikayetleri dışında uzun süre bu şikayetlerinin devam etmesine bağlı olarak kişinin iş ve okul konsantrasyonunu, uyku düzenini bozar. Uyku düzeni bozulan hastaların dikkat gerektiren işlerde konsantrasyon kaybı oluşur ayrıca dikkat gerektiren trafikte kazalara yol açabilir.

Uyku düzeni bozulan hastaların dikkat gerektiren işlerde konsantrasyon kaybı oluşur ayrıca dikkat gerektiren trafikte kazalara yol açabilir.

ASTIM VARSA ALERJİK RİNİT OLABİLİR Mİ?

Astımlı yetişkinlerde alerjik rinit birlikteliği % 60-% 80’ lere kadar çıkmaktadır. Bu nedenle astımlı yetişkin hastaların öncesinde bir alerjik rinit hikayesi vardır. Astım tanısı ile izlenen hastaların mutlaka alerjik rinit olup olmadığı sorgulanmalıdır.

ALERJİK RİNİT BELİRTİLERİNİZ VARSA NE YAPMALISINIZ?

Alerjik rinit belirtisi olan yetişkin hastaların yetişkin alerji uzmanına gitmesi uygun olur. Alerjik rinit belirtileriniz varsa teşhisin konulması ve tedavisinin yapılması için alerji uzmanlarına gitmek gerekir.

Yetişkinlerde alerji testinin yapılması ve değerlendirilmesinde eğitim alan tek uzman yetişkin alerji uzmanıdır.

ALERJİK RİNİT TANISI NASIL KONULUR ?

Yetişkinlerde Alerjik rinit teşhisi için dikkatli bir hikaye alındıktan sonra hastanın genel bir muayenesi yapılır eşlik edebilecek diğer hastalıklar açısından değerlendirilir.

Yetişkinlerde Alerjik Rinit teşhisi için bazı testler yapılır. Bu testler içinde en önemlisi alerji deri testleridir. Alerji testleri her yaşta yapılabilmekle birlikte alerjik rinit teşhisi için genelde 2-3 yaşından sonra tüm yetişkinlerde yapılabilir. Alerji teşhisi için en çok deri prick test dediğimiz ciltten yapılan testler tercih edilir fakat bazen deri testi yapılamayan hastalarda kandan alerji testleri yapılabilir.

Yeni ortaya çıkan moleküler alerji testleri ile alerjik rinite yol açan alerjenler saptandığı gibi diğer alerjenler arasında çapraz reaksiyonlarda görülebilmektedir. Alerjene ait olan spesifik IgE ler komponentlerine ayrıştırılmakta ve aynı anda yüzlerce alerjenin bir biri ile oluşturduğu çapraz reaksiyonlar görülebilmektedir. Polen ile gıdalar arasında ortaya çıkan oral alerji sendromu veya gerçek gıda alerjileri ayırt edilebilmektedir.

ALERJİK RİNİT TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?

Alerjik rinit tanısı için testler yapıldıktan sonra alerjik rinit şikayetlerine yol açan alerjenler korunma için önlemlerin alınması gereklidir. Korunma dışında şikayetleri ortadan kaldırmak için ilaç tedavisi ve alerji aşıları alerjik rinit tedavisinde son derece önemli bir yere sahiptir. Alerji uzmanları tarafından değerlendirilen hastaların alerjik rinit şikayetleri olmadan yaşaması sağlanabilir.

YETİŞKİNLERDE ALERJİK RİNİT TEDAVİSİ İÇİN NELER YAPILMALI?

Alerjik hastalıkların hepsinde olduğu gibi Alerjik rinit tedavisinde de korunma tedavisi, ilaç tedavisi, alerji aşısı, tamamlayıcı tedavi ve eğitim olmak üzere birçok faktör vardır.

Alerjik hastalıklar duyarlı olduğumuz alerjenlerle temas sonrasında ortaya çıktığı için Alerjik rinitte korunma tedavisi şikayetlerin ortaya çıkmasına yol açan nedene yönelik yapılmaktadır. Hangi alerjene karşı duyarlılığımız oluştuysa o alerjene karşı korunmak gerekir ama bu her zaman mümkün olamamaktadır. Ev tozu, polen ve küflerden korunmak kolay değildir.

Alerjik rinit hayat kalitesini bozan ciddi bir sağlık sorunudur. Burun akıntısı burun kaşıntısı tıkanıklık ve hapşırma gibi şikayetlerin mutlaka önlenmesi gerekir. Alerjik rinitin ilaç tedavisinde alerjik rinit belirtilerini düzelten ilaçlardan faydalanılabilir. Alerjik rinit için kullanacağımız ilaçların çoğu şikayetleri gidermek içindir. Alerjik rinit için kullandığımız ilaçları kestiğimizde çoğu kez hastanın şikayetleri geri gelir.

Alerjik rinitin ilaçlarla tedavisinin yapılması gereklidir. Antihistaminikler en sık kullanılan ilaçlardır. Bunun dışında nasal steroidler ve diğer ilaçlar kullanılması gerekebilir. İlaçlar şikayetleri kontrol altına almaya yardımcı olur ama tek başına kullanılması ileride astım olmanızı veya hastalığın ilerlemesini engellemez.

Alerjik rinit tedavisi için şuanda elimizde var olan en iyi tedavi yöntemi aşı tedavisi yani immünoterapidir. Yetişkin hastalarda alerjik rinite yol açan alerjene karşı uygulanan aşı tedavisi hastalığın şikayetlerini ortadan kaldırıp, hastalığın ilerlemesini ve astım gelişmesinin engelleyebilir. Alerji aşısı ( immünoterapi ) tedavisi Dünya Sağlık Örgütü (WHO)' nün onayladığı bir tedavidir. Alerji aşısı kullanılması ile ilaç kullanımına ihtiyaç azalmakta ve hastalığın ilerleyişi engellenmektedir. Günümüzde alerjik rinitin astıma ilerleyişini durdurabilme potansiyeli olan tedavi alerjen spesifik alerji aşısıdır.

Alerji aşıları kortizon veya başka bir ilaç içermez içinde sadece kişiyi rahatsız eden alerjen bulunur bu yüzde doktor kontrolünde yapılması gerekir. Tüm bunların eşliğinde alerjik rinit hayat kalitesini bozan tedavi edilmediğinde ileride daha ciddi sağlık sorunlarına yol açan önemli bir hastalıktır. Alerjik rinit tanı ve tedavisi için alerji uzmanlarına başvurmanız daha uygun olur.

senCard Video Hekimlik - Doç. Dr. Ramazan Ersoy katkılarıyla hazırlanmıştır.