Dijital Çocuklar

Dijital Dünya, çocuklar ve tüm aile için heyecan verici fırsatlar ve deneyimler sunuyor. Yeni bilgiler edinmek ve gündemi takip etmek için eğlenceli, eğitici ve tatmin edici olabiliyor. Ancak, bütün avantajlarına rağmen, dijital dünyanın olumsuz getirilerine karşı dikkatli olmak önemli. Velilerin, bu riskleri tanıması, farkında olması ve çocuklarının görüntülediği içerikleri kontrol altında tutması gerekiyor.

‘Dijital Çocuk’ Nedir?

Günümüzde çocuklar bilgisayarlar, sosyal ağlar, mobil telefonlardan örülü dijital bir çevrede büyüyor. Çocuklar, neredeyse doğumlarından itibaren, internet, video oyunları, cep telefonları, tablet ve bilgisayarlara ulaşabiliyor, kullanımına hemen adapte olarak “dijital yerliler” halini alıyor.

Davranışsal Etki

Çocuklar, hem yaşları hem ilgi alanları gereği video oyunlarına oldukça eğilimlidir. Bu ilgi, bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Abartılı sürelerde olmadığı sürece, oyunlar çocukların takım çalışması, el-ayak senkronizasyonu, zeka gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Ancak, taklit ve örnek alma yoluyla davranışlarını kolaylıkla değiştiren çocuklar; oyunlardan çıkarımlar yapacakları için olumsuz davranışlara sebep olabilecek oyunlar, çocukları oldukça olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca, oyun oynayarak çok uzun zaman geçiren çocuklarda, asosyal davranışlar ve empati kurma yeteneklerinde azalma görülebilir.

Sağlık Riskleri

Aşırıya kaçan elektronik alet kullanımı, fiziksel aktiviteyi azalttığı için bu durum obeziteye davetiye çıkarabilmektedir. Bu aşamada ebeveynler, çocuklarını aldıkları gıdalar ile tüketmesi gereken enerji miktarları arasındaki dengeyi doğru kurgulayarak çocuklarını fiziksel aktivitelere teşvik edici uygulamalarda bulunmalıdır. Çocuk-ergen davranışları incelendiğinde, obeziteye en çok yol açan etmenin TV izleyerek ve bilgisayar başında harcanan sürenin uzunluğu olduğu ortaya çıkmaktadır. Ekrana, sürekli olarak odaklı kalmak aynı zamanda göz sağlığına ve kas yapısına olumsuz etkide bulunabildiği gibi, baş ağrısına da sebep olabilmektedir.

Beyin Gelişimi

Çocukların beyin gelişimi konusunda ayrışan görüşler olsa da, dijital ortamda yapılan aktiviteyi doğru sınıflandırmak gerekiyor. Çünkü, akıllı cihazlar ile gerçekleştirilen her aktivitenin zararı olmayacağı gibi, faydalı aktiviteler için de normalden fazla zaman harcamak da farklı sorunları beraberinde getirebiliyor.

Ebeveynler İçin Stratejiler

Ebeveynler için 2 anahtar strateji bulunuyor: içeriklerin kontrolü ve ekran karşısında geçirilen zamanın yönetimi.

Ekran Başında Geçirilen Zaman

• Ana prensip: Ekranı sen kontrol et, çocuğunun seni kontrol etmesine izin verme.
• TV ve diğer ekranların kullanılabilir olması için yönlendir; ev ödevlerinin bitmesi, odanın temizlenmesi gibi hedefler koy.
• Yapılacak birçok iş için, alışverişte alınacaklar için buzdolabı üzerinde bir listen var. Aynısını çocuğun için neden yapmıyorsun? Ona uygun faaliyetler ve oyunlar aramak için kendine zaman ayır ve bunları onunla paylaş.
• Tüm ailenin birlikte zaman geçirebileceği, oyun oynayabileceği veya kitap okuyabileceği zamanlar yarat.
• Çocuğun doğru gelişimi, gerekli fiziksel ve zihinsel aktivitelere yeteri kadar zaman ayırabilmesi için; 2 yaşın altındaki çocuklar için çok kısıtlı bir süre, okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklar için günde 1 saat, sonrası için de en fazla 2,5 saat zaman tanımak gerekiyor.

Çocuk Dostu İçerikler

a- TV/Film

Televizyon, doğru yönetildiğinde eğlenceli ve eğitici olabileceği gibi, öte yandan şiddetin aynası da olabilmektedir. Bu sebep ile, çocukların takip ettiği TV programlarının ve filmlerin ebeveyn kontrolünde olması gerekiyor. Bu aşamada, çocuğun takip ettiği programda yer alan karakterleri tanımak ve anlamak, iyi veya kötü örneklerde müdahale ederek çocuğa yol göstermek önem kazanıyor.

b- Bilgisayar ve İnternet

Herkes gibi çocuklar da, yeni fikirler keşfetmek ve öğrenmek için interneti kullanıyor. Her türlü bilgiye tek tık ile ulaşılabiliyor ve burada kritik bir soru devreye giriyor. Zararlı bilgiler ve programlar nasıl kontrol edilebilir? Bununla ilgili ebeveyne düşen ilk görev çocuğunun girdiği siteleri arama geçmişi yoluyla takip etmek ve gerekli yerlerde yönlendirmeler yapmak. Bu temel önlem dışında, çocuk güvenliği yönetiminde, düşük ücretli güvenlik programları da etkili olabiliyor. Bu tip programlar zararlı olabilecek içerikleri filtreleyerek, içeriğe erişimi engelliyor.

Hatırlamakta yarar var:

• Bu filtreleme programları doğru yüklenmemişse ve ayarları kurulmamışsa düzgün çalışmayabilir.
• Filtre kalıcı bir çözüm olarak görünse de çocuğuna özgüven aşılamak ve kontrol ederken de güven duygusunu hissettirmek çocuk gelişimi için önem taşımaktadır.
• Çocuğuna, interneti nasıl doğru kullanacağını ve zararlı yazılım ve içeriklerden nasıl kaçacağını öğretmen, onun kişisel beceri ve özgüvenini artırır.
• Ona, internet üzerinden tanıştığı kişilere güvenmemesini, bilgilerini hiçbir şekilde bir başkasına vermemesi gerektiğini öğretin. Gerekirse zaman zaman gizli hesaplar ile bunu test edin.
• Tanımadığı kişilerden gelen mesajları açmamasını öğütleyin ve dijital dünyada gördüğü her şeyin gerçek olmayabileceğini anlatın.

c- Oyun Konsolları

Yapılan araştırmalar, konsol oyunlarının yaş farkı gözetmeksizin, oyuncular üzerinde kısa veya uzun vadede olumsuz etkiler yaratabileceğini ortaya koymuştur. Ancak, bu yapıcı ve olumlu etkiler bırakma potansiyeli olan oyunların olmadığı anlamına gelmemelidir. Bu tür faydalı ve paylaşım fırsatı yaratacak oyunlar oynaması, çocuklarda olumlu sonuçlar yaratabilir.

Bazı temel kurallara dikkat edilmesi gerekmektedir;

• Kullanıcılardan yüksek puan almış oyunları takip edin ve oyunları almadan önce mutlaka incelemeleri izleyin.
• Pozitif mesajlar içeren eğitici oyunları tespit edin. Yaratıcılığını geliştirecek fantastik oyunlar da şiddet içerikli olmadığı sürece faydalı olacaktır.
• Pozitif mesajlar içeren eğitici oyunları tespit edin. Yaratıcılığını geliştirecek fantastik oyunlar da şiddet içerikli olmadığı sürece faydalı olacaktır.
• Oyunlar ile ilgili çocuğunla paylaşımlarda bulunmak, onunla birlikte oymanak ve hata yaptığı yerde yapıcı eleştirilerde bulunmak, onun gelişimine katkı sağlayacağı gibi, ebeveyn-çocuk iletişimi için de önemlidir.
• İnternet üzerinden oynanan oyunlarda, çocuğunun kişisel bilgilerini paylaşıp paylaşmadığını, sitenin veya oyunun güvenli olup olmadığını kontrol edip ona yapıcı yaptırımlarda bulunabilirsin.

d- Akıllı Telefonlar

Akıllı telefon ve tabletler çocuklara, ailesi ve arkadaşlarıyla iletişim kurma bağımsızlığını arttıracak şekilde sağlanmalıdır. Akıllı telefon ve tabletlerin yaygınlaşmasıyla birlikte internete dilediğimiz yerden erişmek günden güne kolaylaşıyor. Bu da çocukların interneti denetimsiz kullanmasını beraberinde getiriyor. GSM operatörleri ve bazı yazılımlar mobil internetin kullanım kapsamını filtreleyip daraltacak şekilde hizmet vermektedir. Ayrıca GPS özelliği ile her an izlenebilen mobil cihazlar olduğunu da bilmekte yarar var.