Kolesterol ve Sağlığın

Kolesterol kanla birlikte taşınan doymuş yağların karaciğerde birikmesi sonucu karaciğer tarafından üretilen bir maddedir. Östrojen, testosteron gibi hormonlar ile D vitamini sentezi üretiminde kolesterol görevlidir ancak kolesterol fazlalığı koroner kalp rahatsızlığı ve inme gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Kolesterol ve Kardiyovasküler Hastalıklar

Kolesterol miktarının fazlalığı damarda birikme ve tıkanıklıklara yol açar. Bu tıkanıklık kan basıncını artırdığı gibi vücudun, organ ve dokuların oksijen ve besinlerden faydalanma oranını düşürür. Bu durumda;

• Koroner kalp hastalığı gelişebilir. Bu da kalp krizini tetiklemektedir.
• Beyne giden arterlerde tıkanıklık oluşabilir.
• Kol, bacak ya da böbreklerde periferik damar hastalığı gelişebilir.

“İyi” Kolesterol ve “Kötü” Kolesterol

Kolesterol kandaki özel proteinler tarafından vücuda taşınır. Kolesterol bu lipoportein adı verilen kompleks proteinlerle bağlantılıdır.

Düşük Yoğunluklu Lipoproteinler – LDL(Low-Density Lipoproteins), hücrelere kolesterol taşır. Eğer vücuttaki kolesterol miktarı fazlaysa, kandaki LDL sayısı da aynı oranda artar. LDL’nin kötü kolesterol kabul edilmesinin nedeni budur.

Yüksek Yoğunluklu Lipoproteinler – HDL(High-Density Lipoproteins),  hücrelerde bulunan fazla kolesterolü karaciğere geri taşır ve karaciğer kolesterolü yeniden kullanır veya ortadan kaldırır. HDL kolesterolü vücuttan temizlemeye yardımcı olduğu için HDL’nin yüksek olması “iyi” kolesterol olarak kabul edilir.

Trigliserid Trigliserid, besinlerden gelen, vücudun enerji için ayırdığı yağ türüdür. Kolesterol gibi kan yoluyla vücuda taşınır ve fazla trigliserid miktarı da yine kolesterol gibi damarlarda birikmeye sebep olur.

Sağlıklı Kolesterol Seviyesi Nedir?

4-5,5 mmol/L ölçüsü arasında kalan kolesterol oranı normal kabul edilir. 5,5 mmol/L üstünde olan kolesterol oranı kardiyovasküler hastalıkların riskini artırır. Beslenme ve yaşam alışkanlıklarında yapılacak ufak değişiklikler kolesterol oranını sağlıklı seviyelerde tutacaktır. Düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemek kaydıyla doymuş yağ tüketimin azaltmak ve fiziksel aktivite yapmak genel olarak kolesterolü düzenler.

Kolesterol düzeyini kontrol altına almak büyük ölçüde kişinin alışkanlıklarıyla ilişkilidir. Sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıkları kolesterol artışına sebep olarak kardiyovasküler hastalıkları beraberinde getirir.

1- Sağlıklı Beslen

• Doymuş yağ bakımından zengin, salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar, tam yağlı süt ve süt ürünleri tüketmemeye özen gösterin. Cips, bisküvi, kek gibi paketli hazır aperatifleri en fazla haftada bir kez tüketin ve mümkünse tüketmeyi tamamen bırak. Etleri deri ve yağlarıyla pişirmek yerine çiğken yağını ayıklayın.
• Trans yağ içeren kızartma, ayaküstü, paketli atıştırmalık ürünlerden kaçının.
• Yemeklerde katı yağlar yerine bitki özlü yağları tercih edin. Doymamış yağ olarak adlandırılan zeytin, fındık, ayçiçek yağları, tohum yağları ve balık yağı günlük yağ ihtiyacınızı karşılamak açısından faydalı ve sağlıklıdır.
• Lifli ve protein açısından zengin besinler tüketin. Yulaf, arpa, keten tohumu, baklagiller ve soya gibi besinler kolesterolü düşürmeye yardımcıdır.

2- Düzenli Egzersiz Yap

• Araştırmalar yetişkin bireylerin sağlıklı kalabilmesi için haftada ortalama 2,5-5 saat arası, 65 yaş üstü bireylerde 3,5 saat orta ağırlıklı egzersizler yapmaları gerektiğini ortaya koyuyor. Ağırlık kullanılmadan yapılan tempolu yürüyüş ve yüzme gibi etkinlikler orta ağırlıklı egzersizlere örnektir.
• Haftada 1-2,5 saat daha yoğun kas gücü ve çalışma gerektiren koşu, ağırlık kaldırma gibi aktiviteler de tercih edebilirsin.
• Yine de tüm bunlara başlamadan önce olası bir sağlık problemine karşı doktoruna danışmalısın.

3- Sağlıklı Bir Kilo Belirle

Diyetisyen desteği ile vücudunun ideal kilosunu belirle ve kendine bir hedef koy. Böylelikle sağlıklı beslenme ve egzersiz yapmak için kendini güdüleyebilirsin.

4- Sigarayı Bırak

Aslında ömrünün anahtarı sigara kullanmamak! Sigara vücudunun her yerine zarar verdiği gibi damarlarının yağ tutma oranını da artırır ve damar tıkanıklığına sebep olur.

Kardiyovasküler Hastalıkları Tetikleyen Risk Faktörleri

Kolesterol seviyelerine ek olarak kardiyovasküler hastalık gelişim riskini etkileten birçok faktör vardır. Madde madde yazmak gerekirse:

• Aile öyküsü (Genetik hastalıklar)
• Sigara kullanımı (Pasif içicilik dahil)
• Karın bölgesinde aşırı yağlılık ve özellikle aşırı kilo
• Diyabet hastalığı
• Pasif yaşam tarzı
• Yüksek tansiyon
• Aşırı alkol tüketimi
• Sağlıksız beslenme
• Sosyal ve duygusal sorunlar (Araştırmalar sosyal hayatta zayıf olan kişilerde depresyon, koroner kalp hastalığı gibi sorunların gelişme riskinin arttığını ortaya koyuyor.)

Tek bir risk faktörü de endişe sebebi olsa da asıl risk artışı yukarıda yer alan etmenlerin bir kısmı veya tamamı bir araya gelmesi ile ortaya çıkar.

Tüm bu bilgiler ışığında en doğrusu, sağlığınla ilgili sorunlar daha ortaya çıkmadan doktoruna başvurup gerekirse bir check up yaptırman olacaktır.